اصل 1- تعادل مطالعاتی: به درصدها و نتیجه 2 داوطلب زیر دقت کنید:
آزمون سراسری
1395 فرد رتبه ادبیات عربی دینی زبان ریاضی فیزیک شیمی
آزمون سراسری 1395
فرد
رتبه
ادبیات
عربی
دینی
زبان
ریاضی
فیزیک
شیمی
A
4944
60
60
90
70
12
50
20
B
2854
53
84
65
56
50
47
35
همان‌طور که می‌بینید داوطلب A تنها به دلیل اینکه در 3 درس، درصد پایین‌تری را کسب کرده است، علیرغم اینکه در 4 درس از داوطلب B درصد بالاتری دارد، رتبه و نتیجه‌ی بدتری را کسب کرده است و این موضوع ارتباطی به نوع درس‌ها ندارد بلکه نوسان درصدهاست که باعث این اتفاق شده است.
هر قدر درصدها (با یک میانگین ثابت) دارای پراکندگی کمتری باشند رتبه بهتری کسب خواهیم کرد به همین دلیل باید درمطالعه خود تعادل را رعایت کنیم. به بیان دیگر داوطلب A یا درمطالعه متعادل عمل نکرده است و یا در آزمون فرصت پاسخگویی به سؤالات را نداشته است.
اما در اصل تعادل باید توجه کنیم که درس‌ها را به اندازه اهمیت آن‌ها مطالعه کنیم.
در هر گروه آزمایشی ضرایب زیر گروه‌ها متفاوت است، که با توجه به این ضرایب می‌توانید تعادل را در مطالعه را مورد بررسی قرار دهید. به طور مثال فرض کنید داوطلبی در گروه آزمایشی ریاضی، یکی از رشته‌های زیرگروه یک را به عنوان رشته موردعلاقه خود انتخاب کرده است. همان‌طور که می‌دانید در آزمون سراسری ضریب درس اختصاصی 3 برابر ضریب دروس عمومی است، بنابراین ضرایب هر یک از دروس به شرح زیر خواهد بود.
شیمی
فیزیک
ریاضی
زبان
دینی
عربی
ادبیات
6
9
12
2
3
2
4
مجموع این ضرایب برابر 38 است. حال اگر داوطلب مورد نظر در هفته 45 ساعت مطالعه می کند، برای پیدا کردن ساعت مطالعه‌ی مطلوب در هر درس باید از تناسب زیر استفاده کند.
جمع ضرایب ساعت مطالعه کل
ساعت مطالعه
ضریب ادبیات ساعت مطلوب مطالعه ادبیات
البته پس از محاسبه‌ی این ساعت‌ها باید به نقاط ضعف فردی نیز توجه کنید و بر اساس توانایی‌های خود و مشورت با یک فرد متخصص، ساعت مطالعه مطلوب هر درس را استخراج کنید.
جمع ضرایب
ساعت مطالعه کل
-
-
38
45
4
x
__
__
ضریب ادبیات
ساعت مطلوب مطالعه ادبیات
x » 5 ساعت مطالعه
اصل 2- واحد زمانی مطالعه: برخی از داوطلبان عادت دارند ساعت‌ها مطالعه کنند و برخی دیگر نمی توانند حتی چند
دقیفه به صورت متوالی این کار را انجام دهند. نمودار زیر نشان‌دهنده‌ی میزان یادآوری مطالب در یک واحد زمانی مطالعه است.
همان طور که قبلاً تأکید کردیم، آزمون سراسری به دلیل تفاوت‌هایی که با پایه دارد، نیازمند تغییر روش مطالعه و برنامه ریزی است. طبق تحقیقات صورت گرفته، مطالبی که در ابتدا و انتهای واحد زمانی مطالعه می‌شوند، دارای حداکثر یادگیری خواهند بود. (طبق نمودار فوق)
بنابراین اگر داوطلبی بدون وقفه بیش از ۲ ساعت، مطلبی را مطالعه کند، دارای دو زمان حداکثر یادگیری خواهد بود. درحالی که اگر همین حجم در ۲ زمان ۱ ساعته مطالعه شود، دارای چهار زمان حداکثر یادگیری خواهد بود. با توجه به اهنگ زمانی مطالعه، بهترین واحد زمانی بین ۶۰ تا ۹۰ دقیقه می‌باشد. توصیه می‌کنیم به ازای هر ۷۵ دقیقه مطالعه، ۱۵ دقیقه استراحت کنید و در بخشی از زمان استراحت خود(حدود ۵ دقیقه)، بهتر است به فعالیتهایی پرداخت که سبب استراحت چشم و ذهن شود.
اصل 3- تنوع مطالعاتی : یکی از مهارت‌های لازم برای داوطلبان آزمون سراسری، توانایی انتقال یا شیفت (Shift) ذهنی است. در آزمون سراسری شما باید چندین درس را در کنار هم پاسخ دهید، لذا باید این توانایی را داشته باشید. یکی از راه‌هایی که می توانید این مهارت را در خود ایجاد کنید، تنوع مطالعاتی است. در ضمن اگر شما درسی را در طول هفته چند بار مطالعه کنید، به دلیل دفعات بیشترمرور، آن را بهتر یادآوری خواهید کرد.
با توجه به این اصل شما بایستی در روزهای تعطیل ۶-۴ درس و در روزهای مدرسه ۴-۲ درس را مطالعه نمایید.
اصل 4- ساعت مطالعه روزانه: یک داوطلب حرفه‌ای باید با بالاترین میزان کیفیت و کمیت یادگیری در طول روز مطالعه نماید، یعنی برای دست یابی به نتیحه عالی بایستی حرفه‌ای عمل کرد. تا حد ممکن کلاس‌های غیردرسی خود را حذف نموده و یادتان باشد "یک ورزشکار فقط در یک‌رشته ورزشی می‌تواند قهرمان باشد."
بهتر است در روزهای تعطیل ۱2- ۱۰ ساعت و در روزهای مدرسه ۶-۵ ساعت مطالعه نمایید.
در طول ۲ الی ۳ هفته تلاش کنید تا به صورت تدریجی ساعت مطالعه خود را به ساعت مطالعه استاندارد برسانید.
اصل 5-واحد مطالعه جبرانی: آیا تابهحال شده است که برنامه‌ای را تنظیم کنید و نتوانید آن را به درستی اجرا کنید؟
شاید بعضی از اوقات فقط به دلیل اینکه نتوانسته‌اید یک قسمت از برنامه درسی تان را انجام دهید، دلسرد شده اید! برنامه‌ی تنظیم شده توسط شما اگر انعطاف کافی نداشته باشد، این مشکلات را به وجود خواهد آورد. در هر برنامه‌ای ۱۰ درصد از مجوع زمان های خالی بایستی جبرانی باشد و اگر حوادث پیش بینی نشده ای باعث شد نتوانید برنامه پیش‌بینی شده را اجرا کنید، باید آن را در واحد مطالعه‌ی جبرانی انجام دهید.
بنابراین: در طول هفته حدود ۱۰٪ از برنامه را برای واحدهای مطالعاتی جبرانی در نظر بگیرید و نام یکی از درس‌های ضعیف خود را زیر خط کسری بنویسید، اگر در طول هفته و قبل از مطالعه‌ی جبرانی، تمامی پیش‌بینی‌ها را اجرا کردید، در زنگ مطالعه ی جبرانی، درس ضعیف خود را بخوانید، اما اگر یک روز نتوانستید به هر دلیل یکی از واحدهای پیش‌بینی را اجرا کنید، بعد از تغییر اولویت باید یکی از واحدها را به مطالعه‌ی جبرانی منتقل کنید.
توجه کنید که واحد جبرانی نباید سبب تعلل در اجرای برنامه شود، بلکه باید سبب جبران نقاط ضعف آموزشی باشد.
اصل 6-استراحت و تفریح: از دلایل موفقیت داوطلبان سال‌های گذشته می‌توان به تعادل رفتاری اشاره کرد. تفریحات
مورد علاقه خود را یادداشت کرده و در طول هفته، یک نیم روز را به تفریح مورد علاقه خود اختصاص دهید.
داوطلبان فارغ‌التحصیل می‌توانند، برای ایجاد تنوع، زمان بیشتری را به استراحت اختصاص دهند برای مثال روزانه ۲ ساعت و در انتهای هفته نیم روز خود را به تفریح موردعلاقه خود اختصاص دهند.
توجه داشته باشید که این یک عقب‌گرد نیست بلکه یک دورخیز برای پرشی بلندتر در هفته آینده است.
اصل 7- خواب: سؤال بسیاری از داوطلبان این است که چند ساعت در روز بخوابیم. طبق تحقیقات، خواب مورد نیاز افراد 15 تا 25 ساله، در حدود 6 ال 8 ساعت در شبانه‌روز است. یعنی اگر داوطلبی کم‌تر از 6 ساعت در شبانه‌روز بخوابد، لطمه‌های جبران ناپذیری در درازمدت خواهد دید.
البته ممکن است این لطمه‌ها در کوتاه مدت مثلاً چند ماه احساس نشود اما به طور کلی، کم‌خوابی علاوه بر میزان تمرکز، پرش ذهن و افزایش بی‌دقتی، باعث کاهش سرعت مطالعه و ضعف در حافظه نیز می‌شود. یادتان باشد ارزش یک خواب خوب کم‌تر از یک مطالعه‌ی مفید نیست. توصیه می‌شود از 7 ساعت خواب، حداقل 5 ساعت آن به صورت متوالی باشد. این کار انرژی بیشتری ایجاد خواهد کرد. همچنین بهتر است ساعت خواب و بیداری شما به صورت تقریبی ثابت باشد.
اصل 8- ترتیب مطالعه‌ی دروس: نکته‌ی مهم در این اصل وجود دارد.
الف) بهتر است حداکثر 2 درس هم‌جنس (اختصاصی یا عمومی) را به صورت متوالی مطالعه کنید یعنی مثلاً بعد از مطالعه‌ی 2 درس اختصاصی، یک درس عمومی بخوانید.
ب) بهتر است درس‌هایی را که علاقه‌ی بیشتری به آن‌ها دارید، در اوایل و اواخر برنامه مطالعه کرده و درس‌هایی را که خواندن آن‌ها برایتان دشوار است، در اواسط برنامه مطالعه کنید. با این روش درس‌های سخت وقتی مطالعه می‌شوند که ذهن شما به اندازه‌ی کافی گرم شده است.
اصل 9-واحد زمانی مرور: در برنامه خود 60-30 دقیقه در انتهای هر روز را به مرور دروس مطابق با فواصل صحیح مرور (1روز، 1هفته، 1ماه، 3ماه و 6ماه) اختصاص دهید. برای اینکه این فواصل را فراموش نکنید پیشنهاد می کنیم ازتقویم مرور استفاده نمایید.
اصل 10- برنامه ریزی واقعی : برنامه شما باید عملیاتی باشد تا بتوانید به‌درستی آن را انجام دهید. برای اینکار بایستی به نیازها و فعالیت‌های روزانه خود نیز توجه کنید.
برای مثال اگر شما ساعت 14 از مدرسه به منزل می‌رسید، شروع واحد مطالعاتی شما نباید رأس 14 باشد و حداقل باید 30دقیقه برای استراحت و کسب آمادگی در نظر گرفته شود.
همچنین اگر ساعت اتمام آخرین واحد مطالعاتی شما 23:30 است، ساعت خواب خود را 23:30 قرار ندهید و زمان خواب را 30 دقیقه پس از آخرین واحد در نظر بگیرید.
اصل 11- ورزش: روزانه 30-15 دقیقه ورزش کنید، این فعالیت سبب ایجاد آرامش و شادابی و نشاط شده و سبب افزایش یادگیری، حافظه و تمرکز و علاقه به درس شده و همچنین کیفیت خواب شما را افزایش خواهد داد.
اکنون باید بر اساس 11 اصل گفته شده، 5 گام معرفی شده در قسمت گام های تنظیم برنامه درسی را انجام دهید تا برنامه‌ی درسی مطلوب خود را معین کنید.
گام‌های تنظیم برنامه درسی
گام 1: تخمین تعداد واحد مطالعاتی روزانه:
در گام اول شما باید هر روز هفته را به صورت فرضی در نظر بگیرید. و طبق اصول گفته شده، تخمین بزنید که چند واحد مطالعاتی (هر واحد مطالعاتی 75 دقیقه) خواهید داشت. مثلاً شنبه ساعت 30/14 از مدرسه تعطیل می‌شوم و ساعت 15 به منزل می‌رسم و ساعت 30/16می‌توانم درس خواندن را شروع کنم. از ساعت 30/16 الی 45/17 یک واحد مطالعاتی و... به این ترتیب مثلاً متوجه می‌شوید که شنبه‌ها می‌توانید ۵ واحد مطالعاتی داشته باشید. این کار را برای تمامی روزهای هفته انجام دهید.
گام 2: در نظر گرفتن واحد تفریح و جبرانی:
همان‌طور در قسمت اصول برنامه ریزی در مورد لزوم واحد تفریح و جبرانی گفته شد، یک نیم روز به واحد تفریح و حدود 10% از مجموع واحدهای خالی خود را به واحد جبرانی اختصاص دهید.
بهتر است واحد جبرانی در هفته پخش شود که اگر هر روزی نتوانستید درسی را مطالعه کنید، آن را سریعاً جبران كنید. همچنین واحدهای تفریح می‌توانند در هفته پخش‌شده یا در یک روز باشند.
گام 3: تعیین میزان مطالعه هر درس بر اساس ساعت مطالعه هفته:
پس از اینکه تعداد واحدهای مطالعاتی را از گام یک به دست آوردید، تعداد واحدهای جبرانی و تفریح به دست‌آمده را با توجه به گام ۲ از آن کم کرده و تعداد نهایی واحدهای مطالعاتی را مشخص کنید.
حال طبق اصل تعادل مطالعاتی که در بخش اصول برنامه ریزی معرفی کردیم، بر اساس ضرایب هر درس، زمان باقی‌مانده را تقسیم نمایید. همچنین برای رفع نقاط ضعف برخی از دروس، قسمتی از زمان واحد های جبرانی را برای مطالعه بیشتر این دروس در نظر بگیرید.
درس هر روز را همان روز مطالعه کنید: اگر جزء داوطلبانی هستید که مشغول به تحصیل در دوره‌ی سال آخر مدرسه می‌‌باشید و یا از فارغ‌التصیلانی هستید که به کلاس می‌‌روید، این اصل مهمترین اصل برای شماست.
طبق نمودار، یادآوری مطالب بعد از یادگیری اوج می‌گیرد و سپس به‌سرعت کاهش می‌یابد. اگر هر روز، درس همان روز را مطالعه کنید، علاوه بر اینکه سرعت مطالعه‌ی شما افزایش می‌یابد، عمق یادگیری مطالب نیز بیشتر خواهد شد.
بنابراین توصیه می‌کنیم هر روز، درس‌های همان روز را مطالعه کنید.
برای خواندن درسی که همان روز آموزش دیده ایم، لزومی ندارد تمامی اقدامات و مراحل مطالعاتی را انجام دهیم، کافی است درس را مطالعه و کمی تست بزنیم و مراحل بعدی را در روزهای بعدی (طبق اصول تنوع مطالعاتی) انجام دهیم.
اگر تابهحال درس هر روز را مطالعه نکرده‌اید بهتر است در روزهای انتهایی هفته با فشار بیشتری به انجام تکالیف عقب افتاده پرداخته تا از شنبه بعدی بتوانید درس هر روز را همان روز مطالعه کنید.
(ممکن است این روند اصلاحی حدود 3-2 هفته طول بکشد.)
گام 4: نوشتن نام درس هر روز در همان روز:
مطالعه‌ی درس هر روز در همان روز مهمترین کار شماست بنابراین ابتدا به تناسب نیاز خود درس‌های هر روز را در جدولی که با توجه به تعداد واحد مطالعاتی در گام ۱ معین کردید، بنویسید، ترجیحا نام درس هر روز را در همان روز با رنگ آبی نوشته شود و مثلاً 6 واحد مطالعه‌ی جبرانی نیز در برنامه در نظر بگیرید.
گام 5: برنامهریزی هفتگی و ایجاد تعادل مطالعاتی :
اکنون با توجه به استراژی بلندمدت خود (همگام با مدرسه، همگام با آزمون یا تلفیقی) شروع به نوشتن واحدهای باقی‌مانده نمایید.
قطعاً در جدول پیش‌بینی هفتگی، تعداد بسیاری از واحدهای مطالعاتی خالی باقی مانده است که در گام آخر با توجه به اعدادی که در اصل اول استخراج کرده‌اید باید تعادل را در برنامه‌ی خود ایجاد کنید، به طور مثال اگر ساعت مطالعه‌ی ادبیات را 5 واحد مطالعاتی در نظر گرفته‌اید و تا انتهای گام 2، 2واحد مطالعاتی برای ادبیات در نظر گرفته‌اید، باید 3 واحد دیگر نیز به ادبیات اضافه کنید و هم‌زمان، اصل تنوع مطالعاتی را نیز فراموش نکنید تا تبدیل به 5 واحد مطالعاتی در هفته شود.
تقسیم انرژی و حفظ آن تا روز آزمون سراسری نیز هنر بسیار مهمی است که می‌توانید آن را به راحتی و با هفته‌ای 6-4 ساعت ایجاد کنید. در این زمان باید «بدون آزمون سراسری» زندگی کنید و کاری را انجام دهید که از آن لذت ببرید، که به آن واحد تفریح گفته می‌شود.
گام 6: برنامهریزی کوتاه‌مدت (روزانه):
اکنون شما یک جدول پر از نام دروسی دارید که قرار است هر روز آن‌ها را مطالعه کنید، اما این کافی نیست.
شما باید انتهای هر روز بر اساس نام دروسی که در جدول پیش‌بینی هفتگی معین کرده‌اید، مراحل زیر را به دقت انجام دهید:
1- ابتدا ساعت شروع و پایان هر واحد مطالعاتی را بر اساس پیش‌بینی خود مجدداً معین کنید.
2- اگر می‌خواهید درسی را مطالعه کنید که در جز درس‌های فردای شما نیست ولی از نظر شما اولویت دارد، مثلاً در درسی امتحان دارید، در این صورت باید یکی از درس‌هایی راکه اولویت کمتری دارد به زنگ مطالعه‌ی جبرانی موکول کنید و درسی که امتحان دارید را جایگزین آن کنید.
3- ترتیب مطالعه دروس را بر اساس علاقه و با توجه به اصل 8 معین کنید.
۴- مهمترین اقدام در هدف‌گذاری روزانه، تعیین دقیق مبحثی است که شما بر اساس برنامه‌ی کلی باید در طول هفته ودر طول یک واحد مطالعه کنید.
در این مرحله بایستی نام مبحث، حجم پیشروی، منبع مطالعه و تعداد تستی را که قرار است در طول یک واحد مطالعه شود، دقیقاً معین کنید. این کار را با دقت و از روی منبع انجام دهید تا واقع‌بینانه باشد، اما اگر به حجم مبحثی که تعیین کرده بودید نرسیدید، بهتر است آن را رها کنید و به برنامه‌ی خود ادامه دهید و در انتهای روز تمامی قسمت‌هایی را که باقی‌مانده است، مطالعه کنید. البته اگر شما چند روز این کار را انجام دهید قطعاً خواهید توانست با کمترین خطا به تعیین مباحث بپردازید.
مهمترین اقدام در سال آزمون سراسری به دلیل حجم زیاد مباحث و فرصت کوتاه برای مطالعه، برنامهریزی است. بیشتر داوطلبان آزمون سراسری به دلیل اینکه در سال‌های پایه، برنامهریزی مناسبی برای درس خواندن نداشته‌اند، برای انجام این کار مشکل دارند و به سختی برنامهریزی می‌کنند. اما در واقع برنامهریزی کار بسیار ساده‌ای است. هر برنامه شامل 3 مرحله است:
الف) برنامه کلی ب) برنامه جزئی ج) هدف‌گذاری روزانه
الف - برنامهریزی بلند مدت (سالانه و ماهانه)
هدف اصلی از تهیهی یک برنامه، ایجاد نظم در مطالعه است. در قدم اول شما باید تعیین کنید که با کدام‌یک از برنامه های کلی زیر خود را هماهنگ می‌کنید.
1) مدرسه یا آموزشگاه
2) آزمون آزمایشی
3) مشاوره
4) سایر موارد (تلفیقی)
اگر در حال تحصیل در سال آخر مدرسه هستید بهتر است گزینه‌ی مدرسه را انتخاب کنید یعنی برنامه کلی سالیانه و ماهیانه‌ی شما طبق پیشرفت درسی معلم‌ها خواهد بود و شما بایستی آزمون آزمایشی و ... را با برنامه مدرسه هماهنگ کنید.
اما اگر فارغ‌التحصیل هستید یا داوطلب غیر حضوری، بهتر است بر اساس سرفصل‌های یک آزمون آزمایشی و بر اساس پیشرفت درسی آن حرکت کنید و با نظر یک مشاور برنامه‌ی کلی خود را طراحی کنید.
به هر حال مهمترین نکته، هماهنگی این فاکتور‌ها با یکدیگر است و اگر شما نتوانید آن‌ها را با هم هماهنگ کنید باید یک برنامه را به عنوان برنامه اصلی در نظر بگیرید و دیگر عوامل را تا جایی که به برنامه اصلی لطمه‌ای نزند اجرا کنید.
برنامه کلی شما تعیین می‌کند که در هر هفته یا هر 2 هفته چه مباحثی را مطالعه کنید و بعد از آن بر اساس برنامه کلی، برنامه جزئی تنظیم می‌گردد.
اگر مدرسه شما فقط دروس همان سال را تدریس می‌کند بهتر است از برنامه تلفیقی استفاده نمایید به این صورت که دروس سال آخر مدرسه را همگام با دبیرو دروس پایه را همگام با برنامه آزمون‌های آزمایشی هماهنگ نمایید.
ب - برنامهریزی میان‌مدت (هفتگی)
تنظیم و تهیهی برنامه‌ی جزئی، بر عهده شما است. برنامه کلی را شما باید انتخاب کنید و تهیهی آن برعهده‌ی مدرسه، گروه برنامهریزی آزمون‌های آزمایشی و یا مشاور شماست. اما بعد از انتخاب برنامه کلی، باید برنامه‌ی جزئی را بر اساس مباحثی که در برنامه کلی تنظیم شده است، تنظیم کنید. تهیهی برنامه‌ی جزئی، اصول و قواعد مشخصی دارد.
شما بایستی ابتدای هر هفته، بر اساس اصولی که در زیر به آن‌ها اشاره شده است، یک برنامه‌ی درسی برای خودتان تنظیم کنید و سپس در ابتدای هرروز آن را تکمیل کنید.
ج - برنامهریزی کوتاه مدت (روزانه)
این برنامهریزی، در گام 6 از بخش گام های تنطیم برنامه ریزی درسی توضیح داده شده است.
نمونه‌ی برنامهریزی درسی هفتگی داوطلبان گروه 1
(گروه 1 :گروهی که تمامی درس‌های پیش‌دانشگاهی و پایه در مدرسه به آن‌ها تدریس می‌شود)
جدول شماره 1
نمونه‌ی برنامهریزی درسی هفتگی گروه 2
(گروه 2 :گروهی که درس‌های سال آخر را در مدرسه یاد می‌گیرند و برای درس‌های پایه برنامه‌ی درسی ندارند.)
جدول شماره 2
این گروه نیز مانند گروه 1 باید، ابتدا در جدولی مانند جدول شماره‌ی 2، تمام دروس هر روز را (درمورد درس‌هایی که به مدرسه می‌روند) در همان روز بنویسد و اگر نیاز بود، در برخی موارد تعدادی از واحدهای روزهای تعطیل را به این کاراختصاص دهد.
لازم به ذکر است، اصول برنامهریزی باید در مورد تمام گروه‌ها اجرا شود. برای مثال این داوطلب نیز دارای واحد مطالعه‌ی جبرانی، تفریح، و .... می‌باشد.
اما با توجه به این که داوطلبان گروه 2، برای دروس پایه (یا بیشتر دروس پایه) برنامه‌ای ندارند، باید در روزهای تعطیل برنامه‌ای برای مطالعه‌ی دروس پایه تنظیم کنند.
برای این کار کافی است تعداد واحدهای موجود در روزهای تعطیل را محاسبه کرده و آن را بین دروس پایه تقسیم کنید.
در جدول فوق دروس مربوط به سال آخر، با علامت * مشخص شده‌اند.
در واقع به بیان ساده‌تر، کافی است این داوطلب در روزهای مدرسه، درس‌های مدرسه (سال آخر) و در روزهای تعطیل، دروس پایه را مطالعه کند.
اما سؤالی که شاید برای برخی از داوطلبان این گروه ایجاد شود این است که، ما در روزهایی که به مدرسه می‌رویم، بر اساس مباحث مدرسه مطالعه خواهیم کرد، اما در روزهای تعطیل، کدام‌یک از مباحث دروس پایه را مطالعه کنیم؟
پاسخ این سؤال در واقع یکی از اهداف آزمون‌های آزمایشی است که همان پیروی از یک برنامه‌ی بلندمدت است.
متأسفانه ما در سال‌های گذشته، داوطلبان بسیاری را می‌شناسیم که وضعیت مشابه گروه دوم را داشته‌اند و در انتهای سال با ضعف عمده‌ای در دروس پایه مواجه شده‌اند.
توصیه‌ی ما به این دسته از داوطلبان این است که بر اساس برنامه‌ی آزمون موجود در سامانه گیتی آزمون و حضور در این سامانه دروس پایه را مطالعه کنند.
مثلاً اگر طبق برنامه آزمون باید در 3 هفته درس‌های 17 تا 24 ادبیات2 را مطالعه کند، کافی است ابتدای هفته اول مباحث مربوط را در 3 هفته تقسیم کنند. (مطابق جدول زیر)
هفته اول
هفته دوم
هفته سوم
ادبیات 2
ادبیات 2
ادبیات 2
مطالعه و تست درس 17 تا 20
مطالعه و تست درس 21 تا 24
مرور و تست درس 17 تا 24
بنابراین باید درهفته‌ی اول و در 2 واحد ادبیات پایه، درس‌های 17تا 20 مطالعه شوند.
نمونه‌ی برنامهریزی درسی هفتگی داوطلبان گروه 3
(گروه 3 : گروهی که بیشتر دروس را خودشان مطالعه می‌کنند وفقط در برخی دروس به کلاس می‌روند.)
جدول شماره 3
برنامهریزی گروه سوم (که بیشتر درس‌ها را به صورت انفرادی مطالعه می‌کنند)، وابستگی بیشتری به برنامه‌ی آزمون‌ها خواهد داشت. این گروه بهتر است ابتدا واحدهایی را که می‌توانند در طول یک هفته مطالعه کنند، مشخص کنند (ما در مثال ذکر شده تصور کرده‌ایم که یک داوطلب می‌تواند در حدود 9 واحد 75 دقیقه‌ای مطالعه کند). و سپس اگر در درس‌هایی به کلاس می‌رود، آن‌ها را در برنامه مشخص کند (قسمت‌هایی که در برنامه باعلامت* مشخص شده‌اند، واحدهای مطالعاتی است که این داوطلب به کلاس می‌رود و بعد از کلاس، درس همان روز را مطالعه می‌کند. البته باید توجه داشت که زمان رفت و آمد نیز بایستی در محاسبه لحاظ شود).
داوطلبان گروه 3، بعد از ثبت ساعت کلاس و واحدهای مطالعه‌ی جبرانی و تفریح، باید زمان باقی‌مانده را بین دروس بر اساس ضرایب زیر گروه رشته‌ی مورد نظر) تقسیم کنند. همان‌طور که در نمونه‌ی جدول شماره‌ی 3 می‌بینید، داوطلب تصمیم گرفته است 11 واحد زیست شناسی، 5 واحد ادبیات و ... را در هفته مطالعه کند
یکی از اصول دیگری که در این روش اهمیت دارد، اصل تنوع مطالعاتی است که در بخش اصول برنامه ریزی آن را توضیح دادیم. تنوع مطالعاتی، علاوه بر این که می‌تواند سبب شود تا شما توانایی انتقال ذهنی را که در جلسه کنکور به آن نیاز دارید، تقویت کنید، موجب آن می‌شود یک درس را در طول هفته بیشتر مرور کنید و به تسلط بیشتری دست یابید.
به همین دلیل، داوطلبان گروه 3 بهتر است درس‌های خود را به صورت ستونی در هفته تنظیم کنند (درست مانند مثال فوق) به شکلی که تقریباً هر روز بیشتر درس‌ها را مطالعه کنند.
اما تنظیم این برنامه‌ها، پایان را ه نیست. داوطلبان این گروه باید براساس مباحث آزمون انتخابی مباحث مورد نظر را مطالعه کنند. به طورمثال، اگر طبق برنامه آزمون باید فصل 4 زیست سال چهارم و فصل 7و8 زیست سال دوم در 2هفته مطالعه شوند، باید مشابه جدول زیر این مباحث در 2 هفته تقسیم شوند.
هفته
زیست‌شناسی پیش‌دانشگاهی
زیست‌شناسی دوم
اول
مطالعه و تست فصل 4تا سر مبحث شواهد تغییرگونه
* مطالعه و تست فصل 7
دوم
مطالعه و تست فصل 4 از سر مبحث شواهد تغییرگونه تا پایان
* مطالعه و تست فصل 8
بنابراین این داوطلب باید در 11 واحد زیست‌شناسی هفته، مباحث مربوط به هر هفته را مطالعه کند. در واقع با این نوع برنامه، مبحث مطالعه‌ی هفتگی کاملاً مشخص است. تعداد واحدهایی که باید درس مورد نظر مطالعه شود و زمان انجام آن نیز در برنامه‌ی هفتگی مشخص شده است. در واقع در برنامهریزی روزانه در انتهای هر روز، متناسب با برنامه کلی (برنامه‌ی مدرسه، آزمون و ...) برای واحدهای فردا (متناسب با برنامه‌ی هفتگی) مبحث، منبع، تعداد تست و ... را نیز مشخص کنیم.
تنظیم این برنامه قطعاً در ابتدا کمی دشوار و هماهنگی با آن نیاز به زمان خواهد داشت. بنابراین اگر در هفته‌های ابتدایی، هماهنگی با این برنامه برایتان ساده نبود، ناامید نشوید و بدانید که این موضوع کاملاً طبیعی است.
1- خواندن با نوشتن: مطالعه فرآیندی فعال و پویا است. بعد از اینکه مطالب را خواندید بایستی در زمان مورد نیاز، آن را با صدای بلند ادا کرده و نکات مهم را یادداشت نمایید. خواندن همراه با نوشتن سبب می‌شود هم با مطلب مورد مطالعه درگیر شوید و هم قبل از آزمون بتوانید از روی نوشته‌ها مروری داشته و خیلی سریع مطالب مهم را به خاطر بسپارید.
2- خط کشیدن زیر نکات مهم: روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانید، مفهوم را کاملاً درک کنید و سپس زیر نکات مهم خط بکشید. دقت کنید که حتما درک کاملی نسبت به قسمتی که زیر آن خط می کشید داشته باشید.
3- حاشیه‌نویسی: این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی باز هم روش صد در صد مناسب برای درک عمیق مطالب کتاب درسی نیست، ولی می‌تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیت چندانی برخوردار نیستند مورد استفاده قرار بگیرد.
4-خلاصه‌نویسی: شما مطلب را می‌خوانید و آنچه را درک کرده‌اید، به‌صورت خلاصه، در دفتری یادداشت می‌کنید. این کار در صورتی می تواند کمک بزرگی در امر یادگیری باشد که خلاصه برداری واضح و مفید باشند.
5-کلید برداری: در این روش، پس از درک مطلب، به‌صورت کلیدی نکات مهم را یادداشت می‌کنید و در واقع کلمه کلیدی کوتاه‌ترین و پرمعناترین کلمه‌ای است که بایستی بنویسید. این سبک برای مرور مبحثی که مطالعه کرده اید بسیار روش مناسبی است.
نام درس
ضریب
ادبیات فارسی
4
دین و زندگی
3
عربی
2
زبان
2
زیرگروه‌های آزمایشی
مجموعه رشته‌هایی که دروس امتحانی آن‌ها داری ضرایب یکسان می‌باشند
زیرگروه 1
مهندسی برق(تمام گرایش‌ها)، دبیر فنی برق(تمام گرایش‌ها)، مهندس دریا (تمام گرایش‌ها)، مهندسی صنایع (تمام گرایش‌ها)، مهندسی عمران(تمام گرایش‌ها)، دبیر فنی عمران(تمام گرایش‌ها)، مهندسی کامپیوتر(تمام گرایش‌ها)، مهندسی رباتیک، مهندسی فناوری اطلاعات(IT)، مهندسی مکانیک(تمام گرایش‌ها)، دبیر فنی مکانیک(تمام گرایش‌ها)، مهندسی مواد(تمام گرایش‌ها)، مهندسی نساجی(تمام گرایش‌ها)، مهندسی هوا وفضا، مهندسی نگهداری هواپیما، هوانوردی(تمام گرایش‌ها)، مراقبت پرواز، مهندسی معماری، کاردانی معماری، کاردانی معماری سنتی، ریاضی(تمام گرایش‌ها)، دبیری ریاضی، فیزیک، دبیری فیزیک، آمار، کاردانی آمار، کاردانی علمی- کاربردی نرم‌افزار کامپیوتر، کاردانی علمی- کاربردی سخت‌افزار کامپیوتر، کاردانی کامپیوتر (نرم افزار)، کاردانی کامپیوتر (سخت‌افزار)، علوم اقتصادی(گرایش اقتصاد نظری- اقتصاد صنعتی-اقتصاد پول بانکداری)، تکنولوژی ماشین‌های کشاورزی، مهندسی کشاورزی(تمام گرایش‌ها)، مهندسی عمران روستایی، مهندسی دریایی، کاردان فنی الکترونیک صدا و سیما، کاردانی دریا نوردی، معلم فنی مکانیک(تمام گرایش‌ها)، مهندسی علمی-کاربردی مکانیک و برق و عمران(تمام گرایش‌ها)، تعمیر و نگهداری هواپیما، کاردان فنی کشتی، کاردان فنی حفاری، کاردان فنی مکانیک(تأسیسات)، تکنولوژی آبیاری، کاردان فنی نساجی(تمام گرایش‌ها)، معلم فنی معماری، مهندسی ماشین‌های ریلی، کارشناسی مدیریت(تمام گرایش‌ها)، کارشناسی حسابداری(تمام گرایش‌ها)، مدیریت و کمیسر دریایی، مدیریت و بازرگانی دریایی، کاردانی تسلیحات، کاردانی تکنیک خودروهای نظامی، علوم کامپیوتر، الهیات و معارف اسلامی و الهیات(گرایش فقه و اصول- فلسفه و کلام)، شهرسازس، دبیری تربیت بدنی و علوم ورزشی، تربیت بدنی و علوم ورزشی، کارشناسی خبرنگاری(گرایش اقتصادی و علوم استراتژیکی)، علوم پایه نظامی، الهیات و معارف اسلامی(گرایش فقه و حقوق اسلامی، فلسفه و حکمت اسلامی)، الهیات و معارف اسلامی- علوم قران و حدیث، کارشناسی مدیریت امور بانکی، مدیریت بیمه، مدیریت فرهنگی و هنری، امور گمرکی، کاردانی امور گمرکی، کاردانی حسابداری(تمام گرایش‌ها)، کاردانی امور بیمه، کاردانی مدیریت بازرگانی، روابط سیاسی، علوم سیاسی، فلسفه، کاردانی امور بانکی، مددکاری اجتماعی، علوم سیاسی(گرایش امنیت ملی)، کاردان فنی برق الکترونیک دریایی، کاردان فنی برق مخابرات دریایی، علوم اسلامی، اقتصاد حمل و نقل، اقتصاد صنعتی، امور دفتری، تربیت مربی عقیدتی و سیاسی، کارشناسی تولید سیما، اطلاعات و ضد اطلاعات، علوم حدیث(تمام گرایش‌ها)، حقوق، مهندسی فرماندهی و کنترل هوایی(تمام گرایش‌ها)، معلم فنی برق، تربیت دبیر فنی عمران، علمی –کاربردی مهندسی مخابرات(تمام گرایش‌ها)، مهندسی هوانوردی(ناوبری هوایی)، کاردانی تکنولوژی هسته‌ای، دکترای پیوسته ریاضی، دکترای پیوسته فیزیک، دکترای پیوسته بیو تکنولوژی، علوم و فنون هوانوردی، خلبانی هلیکوپتری، مهندسی نگهداری، مهندسی سیستم، مهندسی الکترونیک و مخابرات دریایی، آبادانی و توسعه روستاها، ناوبری و فرماندهی کشتی، اطلاعات نظامی، تفنگداری دریایی، علوم قرآنی- تربیت معلم قرآن مجید، کاردانی علمی و کاربردی پست، کتابداری، فقه و حقوق حنفی، فقه و حقوق امامی، فقه و حقوق شافعی، روانشناسی(گرایش صنعتی و سازمانی)، خدمات مسافرتی و جهانگردی، کارشناسی خبرنگاری، کاردانی اویونیک هواپیما.
مواد امتحان اختصاصی و ضرایب آن‌ها: ریاضی(با ضریب 4)، فیزیک(با ضریب 3) و شیمی (با ضریب 2).
زیرگروه 2
مهندسی پلیمر(تمام گرایش‌ها)، مهندسی شیمی(تمام گرایش‌ها)، مهندسی معدن(تمام گرایش‌ها)، کاردان فنی مواد(تمام گرایش‌ها)، کاربردی طراحی و مهندسی پترو شیمی، کاربردی ومهندسی عملیات و صنایع پتروشیمی، کاربردی طراحی و مهندسی پلیمر، کاربردی مهندسی ایمنی و حفاظت، کاربردی مهندسی ایمنی و بازرسی فنی، مهندسی نفت(تمام گرایش‌ها)، مهندسی اکتشاف نفت، شیمی(تمام گرایش‌ها)،
مواد امتحان اختصاصی و ضرایب آن‌ها: ریاضی (با ضریب 4)، فیزیک (با ضریب 3) و شیمی (با ضریب 3).
مجموعه رشته‌هایی که دروس امتحانی آن‌ها داری ضرایب یکسان می‌باشند
زیرگروه 1
پزشکی، دندانپزشکی، دامپزشکی، کار درمانی، بینایی سنجی، فیزیوتراپی، مامایی، پرستاری، گفتاردرمانی، شنوایی سنجی، تغذیه، اعضای مصنوعی و وسایل کمکی، تکنولوژی پرتوشناسی (رادیولوژی)، تکنولوژی پرتودرمانی (رادیوتراپی)، پرستاری دندانپزشکی، بهداشت محیط، بهداشت حرفه‌ای، معلم فنی بهداشت، علوم آزمایشگاهی، مدارک پزشکی، هوشبری، اتاق عمل، تکنسین پروتزهای دندانی، کاردانی دامپزشکی، بهداشت عمومی (تمام گرایش‌ها)، بهداشت کار دهان و دندان، زیست‌شناسی(تمام گرایش‌ها)، روانشناسی (گرایش بالینی)، بورسیه رشته‌های پزشکی ستاد نیروی انتظامی ارتش جمهوری اسلامی ایران، علوم و صنایع غذایی، معلم فنی بهداشت- کودکیاری، زیست‌شناسی عمومی، دبیری زیست‌شناسی، مدیریت و کمیسر دریایی، دکترای پیوسته بیوتکنولوژی، کاردانی فوریت‌های پزشکی،
مواد امتحان اختصاصی و ضرایب آن‌ها: زمین‌شناسی (با ضریب 0)، ریاضی (با ضریب 2)، فیزیک (با ضریب 2) و شیمی (با ضریب 3)، زیست‌شناسی (با ضریب 4).
زیرگروه 2
داروسازی، دبیری شیمی، شیمی(محض و کاربردی)، دوره کاردانی شیمی (پدافند جنگ‌های ش.م.ه)، ناوبری و فرماندهی کشتی، کاردانی شیمی کاربردی.
مواد امتحان اختصاصی و ضرایب آن‌ها: زمین‌شناسی (با ضریب 1)، ریاضی (با ضریب 3)، فیزیک (با ضریب 2)، و شیمی (با ضریب )، زیست‌شناسی (با ضریب 4).
زیرگروه 3
زمین‌شناسی، دبیری زمین‌شناسی،
مواد امتحان اختصاصی و ضرایب آن‌ها: زمین‌شناسی (با ضریب 4)، ریاضی (با ضریب 3)، فیزیک (با ضریب 2) و شیمی (با ضریب 2)، زیست‌شناسی (با ضریب 2).
زیرگروه 4
هوانوردی- ناوبری هوایی، هوانوردی-خلبانی، حسابداری، مدیریت (تمام گرایش‌ها)، مدیریت فرهنگی هنری، مدیریت بازرگانی دریایی، علوم اقتصادی (تمام گرایش‌ها)، معارف اسلامی و علوم سیاسی، الهیات و معارف اسلامی (تمام گرایش‌ها)، معارف اسلامی و مدیریت (تمام گرایش‌ها)، معارف اسلامی و حقوق (تمام گرایش‌ها)، ادبیات و زبان عربی، الهیات و معارف اسلامی و ارشاد (تمام گرایش‌ها)، کارشناسی خبرنگاری، اطلاعات نظامی، الهیات و معارف اسلامی (گرایش فقه و حقوق اسلامی، فلسفه اسلامی)، علوم حدیث (تمام گرایش‌ها)، کارشناسی مدیریت امور بانکداری، مدیریت بیمه، امور گمرکی، کاردانی امور گمرکی، کاردانی امور حسابداری، کاردانی امور بیمه، کاردانی مدیریت بازرگانی، فلسفه، اقتصاد نظری، اقتصاد حمل و نقل، علوم اقتصادی- اقتصاد صنعتی، کاردانی علمی-کاربردی صنایع چوب، کارشناسی حسابداری (تمام گرایش‌ها)، ریاضی، فیزیک، علوم قرانی- تربیت معلم قران مجید، کتابداری، فقه و حقوق حنفی، فقه و حقوق امامی، فقه و حقوق شافعی، علوم و فنون هوانوردی- خلبانی هلیکوپتری، مهندسی نگهداری هواپیما، مهندسی سیستم، علوم پایه انتظامی، خدمات مسافرتی و جهانگردی،
مواد امتحان اختصاصی و ضرایب آن‌ها: زمین شناسی (با ضریب 1)، ریاضی (با ضریب 4)، فیزیک (با ضریب 3) و شیمی (با ضریب 2)، زیست‌شناسی (با ضریب 2).
زیرگروه 5
تکنولوژی تولیدات گیاهی، تکنولوژی تولیدات دامی، تکنولوژی جنگلداری، تکنولوژی شیلات، تکنولوژی چوب، تکنولوژی مرتع و آبخیزداری، تکنولوژی محیط زیست، مهندسی کشاورزی (تمام گرایش‌ها)، مهندسی منابع طبیعی (تمام گرایش‌ها)، مهندسی فضای سبز، کتابداری در شاخه پزشکی، مدیریت خدمات بهداشتی و درمانی، دبیری تربیت بدنی و علوم ورزشی، تربیت بدنی و علوم ورزشی، روابط سیاسی، علوم سیاسی، مددکاری اجتماعی، علوم سیاسی (گرایش امنیت ملی)، علوم اسلامی، کارشناسی تربیت مربی عقیدتی و سیاسی، کارشناسی تولید سیما، اطلاعات و ضد اطلاعات، حقوق، کاردانی تولید و بهره‌برداری گیاهان دارویی و معطر، کاردانی ناپیوسته علمی-کاربردی پرورش زنبور عسل.
مواد امتحان اختصاصی و ضرایب آن‌ها: زمین‌شناسی (با ضریب 1)، ریاضی (با ضریب 3)، فیزیک (با ضریب 2) و شیمی (با ضریب 2)، زیست‌شناسی (با ضریب 2)،
روش های مطالعه
ضرایب، رشته‌ها و زیرگروه‌های آزمایشی
نمونه برنامه ریزی کوتاه مدت
گام‌های تنظیم برنامه درسی
اصول برنامهریزی درسی
مراحل برنامهریزی درسی
اصل 1- تعادل مطالعاتی: به درصدها و نتیجه 2 داوطلب زیر دقت کنید: آزمون سراسری 1395 فرد رتبه ادبیات عربی دینی زبان ریاضی فیزیک شیمی
همان‌طور که می‌بینید داوطلب A تنها به دلیل اینکه در 3 درس، درصد پایین‌تری را کسب کرده است، علیرغم اینکه در 4 درس از داوطلب B درصد بالاتری دارد، رتبه و نتیجه‌ی بدتری را کسب کرده است و این موضوع ارتباطی به نوع درس‌ها ندارد بلکه نوسان درصدهاست که باعث این اتفاق شده است. هر قدر درصدها (با یک میانگین ثابت) دارای پراکندگی کمتری باشند رتبه بهتری کسب خواهیم کرد به همین دلیل باید درمطالعه خود تعادل را رعایت کنیم. به بیان دیگر داوطلب A یا درمطالعه متعادل عمل نکرده است و یا در آزمون فرصت پاسخگویی به سؤالات را نداشته است. اما در اصل تعادل باید توجه کنیم که درس‌ها را به اندازه اهمیت آن‌ها مطالعه کنیم.
در هر گروه آزمایشی ضرایب زیر گروه‌ها متفاوت است، که با توجه به این ضرایب می‌توانید تعادل را در مطالعه را مورد بررسی قرار دهید. به طور مثال فرض کنید داوطلبی در گروه آزمایشی ریاضی، یکی از رشته‌های زیرگروه یک را به عنوان رشته موردعلاقه خود انتخاب کرده است. همان‌طور که می‌دانید در آزمون سراسری ضریب درس اختصاصی 3 برابر ضریب دروس عمومی است، بنابراین ضرایب هر یک از دروس به شرح زیر خواهد بود.
مجموع این ضرایب برابر 38 است. حال اگر داوطلب مورد نظر در هفته 45 ساعت مطالعه می کند، برای پیدا کردن ساعت مطالعه‌ی مطلوب در هر درس باید از تناسب زیر استفاده کند. جمع ضرایب ساعت مطالعه کل ساعت مطالعه ضریب ادبیات ساعت مطلوب مطالعه ادبیات البته پس از محاسبه‌ی این ساعت‌ها باید به نقاط ضعف فردی نیز توجه کنید و بر اساس توانایی‌های خود و مشورت با یک فرد متخصص، ساعت مطالعه مطلوب هر درس را استخراج کنید.
اصل 2- واحد زمانی مطالعه: برخی از داوطلبان عادت دارند ساعت‌ها مطالعه کنند و برخی دیگر نمی توانند حتی چند دقیفه به صورت متوالی این کار را انجام دهند. نمودار زیر نشان‌دهنده‌ی میزان یادآوری مطالب در یک واحد زمانی مطالعه است.
همان طور که قبلاً تأکید کردیم، آزمون سراسری به دلیل تفاوت‌هایی که با پایه دارد، نیازمند تغییر روش مطالعه و برنامه ریزی است. طبق تحقیقات صورت گرفته، مطالبی که در ابتدا و انتهای واحد زمانی مطالعه می‌شوند، دارای حداکثر یادگیری خواهند بود. (طبق نمودار فوق) بنابراین اگر داوطلبی بدون وقفه بیش از ۲ ساعت، مطلبی را مطالعه کند، دارای دو زمان حداکثر یادگیری خواهد بود. درحالی که اگر همین حجم در ۲ زمان ۱ ساعته مطالعه شود، دارای چهار زمان حداکثر یادگیری خواهد بود. با توجه به اهنگ زمانی مطالعه، بهترین واحد زمانی بین ۶۰ تا ۹۰ دقیقه می‌باشد. توصیه می‌کنیم به ازای هر ۷۵ دقیقه مطالعه، ۱۵ دقیقه استراحت کنید و در بخشی از زمان استراحت خود(حدود ۵ دقیقه)، بهتر است به فعالیتهایی پرداخت که سبب استراحت چشم و ذهن شود.
اصل 3- تنوع مطالعاتی : یکی از مهارت‌های لازم برای داوطلبان آزمون سراسری، توانایی انتقال یا شیفت (Shift) ذهنی است. در آزمون سراسری شما باید چندین درس را در کنار هم پاسخ دهید، لذا باید این توانایی را داشته باشید. یکی از راه‌هایی که می توانید این مهارت را در خود ایجاد کنید، تنوع مطالعاتی است. در ضمن اگر شما درسی را در طول هفته چند بار مطالعه کنید، به دلیل دفعات بیشترمرور، آن را بهتر یادآوری خواهید کرد. با توجه به این اصل شما بایستی در روزهای تعطیل ۶-۴ درس و در روزهای مدرسه ۴-۲ درس را مطالعه نمایید.
اصل 4- ساعت مطالعه روزانه: یک داوطلب حرفه‌ای باید با بالاترین میزان کیفیت و کمیت یادگیری در طول روز مطالعه نماید، یعنی برای دست یابی به نتیحه عالی بایستی حرفه‌ای عمل کرد. تا حد ممکن کلاس‌های غیردرسی خود را حذف نموده و یادتان باشد "یک ورزشکار فقط در یک‌رشته ورزشی می‌تواند قهرمان باشد." بهتر است در روزهای تعطیل ۱2- ۱۰ ساعت و در روزهای مدرسه ۶-۵ ساعت مطالعه نمایید.
اصل 5-واحد مطالعه جبرانی: آیا تابهحال شده است که برنامه‌ای را تنظیم کنید و نتوانید آن را به درستی اجرا کنید؟ شاید بعضی از اوقات فقط به دلیل اینکه نتوانسته‌اید یک قسمت از برنامه درسی تان را انجام دهید، دلسرد شده اید! برنامه‌ی تنظیم شده توسط شما اگر انعطاف کافی نداشته باشد، این مشکلات را به وجود خواهد آورد. در هر برنامه‌ای ۱۰ درصد از مجوع زمان های خالی بایستی جبرانی باشد و اگر حوادث پیش بینی نشده ای باعث شد نتوانید برنامه پیش‌بینی شده را اجرا کنید، باید آن را در واحد مطالعه‌ی جبرانی انجام دهید. بنابراین: در طول هفته حدود ۱۰٪ از برنامه را برای واحدهای مطالعاتی جبرانی در نظر بگیرید و نام یکی از درس‌های ضعیف خود را زیر خط کسری بنویسید، اگر در طول هفته و قبل از مطالعه‌ی جبرانی، تمامی پیش‌بینی‌ها را اجرا کردید، در زنگ مطالعه ی جبرانی، درس ضعیف خود را بخوانید، اما اگر یک روز نتوانستید به هر دلیل یکی از واحدهای پیش‌بینی را اجرا کنید، بعد از تغییر اولویت باید یکی از واحدها را به مطالعه‌ی جبرانی منتقل کنید. توجه کنید که واحد جبرانی نباید سبب تعلل در اجرای برنامه شود، بلکه باید سبب جبران نقاط ضعف آموزشی باشد.
اصل 6-استراحت و تفریح: از دلایل موفقیت داوطلبان سال‌های گذشته می‌توان به تعادل رفتاری اشاره کرد. تفریحات مورد علاقه خود را یادداشت کرده و در طول هفته، یک نیم روز را به تفریح مورد علاقه خود اختصاص دهید. داوطلبان فارغ‌التحصیل می‌توانند، برای ایجاد تنوع، زمان بیشتری را به استراحت اختصاص دهند برای مثال روزانه ۲ ساعت و در انتهای هفته نیم روز خود را به تفریح موردعلاقه خود اختصاص دهند. توجه داشته باشید که این یک عقب‌گرد نیست بلکه یک دورخیز برای پرشی بلندتر در هفته آینده است.
اصل 7- خواب: سؤال بسیاری از داوطلبان این است که چند ساعت در روز بخوابیم. طبق تحقیقات، خواب مورد نیاز افراد 15 تا 25 ساله، در حدود 6 ال 8 ساعت در شبانه‌روز است. یعنی اگر داوطلبی کم‌تر از 6 ساعت در شبانه‌روز بخوابد، لطمه‌های جبران ناپذیری در درازمدت خواهد دید. البته ممکن است این لطمه‌ها در کوتاه مدت مثلاً چند ماه احساس نشود اما به طور کلی، کم‌خوابی علاوه بر میزان تمرکز، پرش ذهن و افزایش بی‌دقتی، باعث کاهش سرعت مطالعه و ضعف در حافظه نیز می‌شود. یادتان باشد ارزش یک خواب خوب کم‌تر از یک مطالعه‌ی مفید نیست. توصیه می‌شود از 7 ساعت خواب، حداقل 5 ساعت آن به صورت متوالی باشد. این کار انرژی بیشتری ایجاد خواهد کرد. همچنین بهتر است ساعت خواب و بیداری شما به صورت تقریبی ثابت باشد.
اصل 8- ترتیب مطالعه‌ی دروس: نکته‌ی مهم در این اصل وجود دارد.
الف) بهتر است حداکثر 2 درس هم‌جنس (اختصاصی یا عمومی) را به صورت متوالی مطالعه کنید یعنی مثلاً بعد از مطالعه‌ی 2 درس اختصاصی، یک درس عمومی بخوانید. ب) بهتر است درس‌هایی را که علاقه‌ی بیشتری به آن‌ها دارید، در اوایل و اواخر برنامه مطالعه کرده و درس‌هایی را که خواندن آن‌ها برایتان دشوار است، در اواسط برنامه مطالعه کنید. با این روش درس‌های سخت وقتی مطالعه می‌شوند که ذهن شما به اندازه‌ی کافی گرم شده است.
اصل 9-واحد زمانی مرور: در برنامه خود 60-30 دقیقه در انتهای هر روز را به مرور دروس مطابق با فواصل صحیح مرور (1روز، 1هفته، 1ماه، 3ماه و 6ماه) اختصاص دهید. برای اینکه این فواصل را فراموش نکنید پیشنهاد می کنیم ازتقویم مرور استفاده نمایید.
اصل 10- برنامه ریزی واقعی : برنامه شما باید عملیاتی باشد تا بتوانید به‌درستی آن را انجام دهید. برای اینکار بایستی به نیازها و فعالیت‌های روزانه خود نیز توجه کنید.
برای مثال اگر شما ساعت 14 از مدرسه به منزل می‌رسید، شروع واحد مطالعاتی شما نباید رأس 14 باشد و حداقل باید 30دقیقه برای استراحت و کسب آمادگی در نظر گرفته شود. همچنین اگر ساعت اتمام آخرین واحد مطالعاتی شما 23:30 است، ساعت خواب خود را 23:30 قرار ندهید و زمان خواب را 30 دقیقه پس از آخرین واحد در نظر بگیرید.
اصل 11- ورزش: روزانه 30-15 دقیقه ورزش کنید، این فعالیت سبب ایجاد آرامش و شادابی و نشاط شده و سبب افزایش یادگیری، حافظه و تمرکز و علاقه به درس شده و همچنین کیفیت خواب شما را افزایش خواهد داد. اکنون باید بر اساس 11 اصل گفته شده، 5 گام معرفی شده در قسمت گام های تنظیم برنامه درسی را انجام دهید تا برنامه‌ی درسی مطلوب خود را معین کنید.
گام‌های تنظیم برنامه درسی
در گام اول شما باید هر روز هفته را به صورت فرضی در نظر بگیرید. و طبق اصول گفته شده، تخمین بزنید که چند واحد مطالعاتی (هر واحد مطالعاتی 75 دقیقه) خواهید داشت. مثلاً شنبه ساعت 30/14 از مدرسه تعطیل می‌شوم و ساعت 15 به منزل می‌رسم و ساعت 30/16می‌توانم درس خواندن را شروع کنم. از ساعت 30/16 الی 45/17 یک واحد مطالعاتی و... به این ترتیب مثلاً متوجه می‌شوید که شنبه‌ها می‌توانید ۵ واحد مطالعاتی داشته باشید. این کار را برای تمامی روزهای هفته انجام دهید.گام 1: تخمین تعداد واحد مطالعاتی روزانه:
همان‌طور در قسمت اصول برنامه ریزی در مورد لزوم واحد تفریح و جبرانی گفته شد، یک نیم روز به واحد تفریح و حدود 10% از مجموع واحدهای خالی خود را به واحد جبرانی اختصاص دهید. بهتر است واحد جبرانی در هفته پخش شود که اگر هر روزی نتوانستید درسی را مطالعه کنید، آن را سریعاً جبران كنید. همچنین واحدهای تفریح می‌توانند در هفته پخش‌شده یا در یک روز باشند.گام 2: در نظر گرفتن واحد تفریح و جبرانی:
گام 3: تعیین میزان مطالعه هر درس بر اساس ساعت مطالعه هفته:
پس از اینکه تعداد واحدهای مطالعاتی را از گام یک به دست آوردید، تعداد واحدهای جبرانی و تفریح به دست‌آمده را با توجه به گام ۲ از آن کم کرده و تعداد نهایی واحدهای مطالعاتی را مشخص کنید. حال طبق اصل تعادل مطالعاتی که در بخش اصول برنامه ریزی معرفی کردیم، بر اساس ضرایب هر درس، زمان باقی‌مانده را تقسیم نمایید. همچنین برای رفع نقاط ضعف برخی از دروس، قسمتی از زمان واحد های جبرانی را برای مطالعه بیشتر این دروس در نظر بگیرید. درس هر روز را همان روز مطالعه کنید: اگر جزء داوطلبانی هستید که مشغول به تحصیل در دوره‌ی سال آخر مدرسه می‌‌باشید و یا از فارغ‌التصیلانی هستید که به کلاس می‌‌روید، این اصل مهمترین اصل برای شماست.
طبق نمودار، یادآوری مطالب بعد از یادگیری اوج می‌گیرد و سپس به‌سرعت کاهش می‌یابد. اگر هر روز، درس همان روز را مطالعه کنید، علاوه بر اینکه سرعت مطالعه‌ی شما افزایش می‌یابد، عمق یادگیری مطالب نیز بیشتر خواهد شد. بنابراین توصیه می‌کنیم هر روز، درس‌های همان روز را مطالعه کنید.
برای خواندن درسی که همان روز آموزش دیده ایم، لزومی ندارد تمامی اقدامات و مراحل مطالعاتی را انجام دهیم، کافی است درس را مطالعه و کمی تست بزنیم و مراحل بعدی را در روزهای بعدی (طبق اصول تنوع مطالعاتی) انجام دهیم. اگر تابهحال درس هر روز را مطالعه نکرده‌اید بهتر است در روزهای انتهایی هفته با فشار بیشتری به انجام تکالیف عقب افتاده پرداخته تا از شنبه بعدی بتوانید درس هر روز را همان روز مطالعه کنید. (ممکن است این روند اصلاحی حدود 3-2 هفته طول بکشد.)
مطالعه‌ی درس هر روز در همان روز مهمترین کار شماست بنابراین ابتدا به تناسب نیاز خود درس‌های هر روز را در جدولی که با توجه به تعداد واحد مطالعاتی در گام ۱ معین کردید، بنویسید، ترجیحا نام درس هر روز را در همان روز با رنگ آبی نوشته شود و مثلاً 6 واحد مطالعه‌ی جبرانی نیز در برنامه در نظر بگیرید.گام 4: نوشتن نام درس هر روز در همان روز:
اکنون با توجه به استراژی بلندمدت خود (همگام با مدرسه، همگام با آزمون یا تلفیقی) شروع به نوشتن واحدهای باقی‌مانده نمایید. قطعاً در جدول پیش‌بینی هفتگی، تعداد بسیاری از واحدهای مطالعاتی خالی باقی مانده است که در گام آخر با توجه به اعدادی که در اصل اول استخراج کرده‌اید باید تعادل را در برنامه‌ی خود ایجاد کنید، به طور مثال اگر ساعت مطالعه‌ی ادبیات را 5 واحد مطالعاتی در نظر گرفته‌اید و تا انتهای گام 2، 2واحد مطالعاتی برای ادبیات در نظر گرفته‌اید، باید 3 واحد دیگر نیز به ادبیات اضافه کنید و هم‌زمان، اصل تنوع مطالعاتی را نیز فراموش نکنید تا تبدیل به 5 واحد مطالعاتی در هفته شود. تقسیم انرژی و حفظ آن تا روز آزمون سراسری نیز هنر بسیار مهمی است که می‌توانید آن را به راحتی و با هفته‌ای 6-4 ساعت ایجاد کنید. در این زمان باید «بدون آزمون سراسری» زندگی کنید و کاری را انجام دهید که از آن لذت ببرید، که به آن واحد تفریح گفته می‌شود.گام 5: برنامهریزی هفتگی و ایجاد تعادل مطالعاتی :
اکنون شما یک جدول پر از نام دروسی دارید که قرار است هر روز آن‌ها را مطالعه کنید، اما این کافی نیست. شما باید انتهای هر روز بر اساس نام دروسی که در جدول پیش‌بینی هفتگی معین کرده‌اید، مراحل زیر را به دقت انجام دهید:گام 6: برنامهریزی کوتاه‌مدت (روزانه):
1- ابتدا ساعت شروع و پایان هر واحد مطالعاتی را بر اساس پیش‌بینی خود مجدداً معین کنید.
2- اگر می‌خواهید درسی را مطالعه کنید که در جز درس‌های فردای شما نیست ولی از نظر شما اولویت دارد، مثلاً در درسی امتحان دارید، در این صورت باید یکی از درس‌هایی راکه اولویت کمتری دارد به زنگ مطالعه‌ی جبرانی موکول کنید و درسی که امتحان دارید را جایگزین آن کنید.
3- ترتیب مطالعه دروس را بر اساس علاقه و با توجه به اصل 8 معین کنید.
۴- مهمترین اقدام در هدف‌گذاری روزانه، تعیین دقیق مبحثی است که شما بر اساس برنامه‌ی کلی باید در طول هفته ودر طول یک واحد مطالعه کنید.
در این مرحله بایستی نام مبحث، حجم پیشروی، منبع مطالعه و تعداد تستی را که قرار است در طول یک واحد مطالعه شود، دقیقاً معین کنید. این کار را با دقت و از روی منبع انجام دهید تا واقع‌بینانه باشد، اما اگر به حجم مبحثی که تعیین کرده بودید نرسیدید، بهتر است آن را رها کنید و به برنامه‌ی خود ادامه دهید و در انتهای روز تمامی قسمت‌هایی را که باقی‌مانده است، مطالعه کنید. البته اگر شما چند روز این کار را انجام دهید قطعاً خواهید توانست با کمترین خطا به تعیین مباحث بپردازید.
مهمترین اقدام در سال آزمون سراسری به دلیل حجم زیاد مباحث و فرصت کوتاه برای مطالعه، برنامهریزی است. بیشتر داوطلبان آزمون سراسری به دلیل اینکه در سال‌های پایه، برنامهریزی مناسبی برای درس خواندن نداشته‌اند، برای انجام این کار مشکل دارند و به سختی برنامهریزی می‌کنند. اما در واقع برنامهریزی کار بسیار ساده‌ای است. هر برنامه شامل 3 مرحله است:
الف) برنامه کلی ب) برنامه جزئی ج) هدف‌گذاری روزانه
الف - برنامهریزی بلند مدت (سالانه و ماهانه)
هدف اصلی از تهیهی یک برنامه، ایجاد نظم در مطالعه است. در قدم اول شما باید تعیین کنید که با کدام‌یک از برنامه های کلی زیر خود را هماهنگ می‌کنید.
1) مدرسه یا آموزشگاه
2) آزمون آزمایشی
3) مشاوره
4) سایر موارد (تلفیقی)
اگر در حال تحصیل در سال آخر مدرسه هستید بهتر است گزینه‌ی مدرسه را انتخاب کنید یعنی برنامه کلی سالیانه و ماهیانه‌ی شما طبق پیشرفت درسی معلم‌ها خواهد بود و شما بایستی آزمون آزمایشی و ... را با برنامه مدرسه هماهنگ کنید. اما اگر فارغ‌التحصیل هستید یا داوطلب غیر حضوری، بهتر است بر اساس سرفصل‌های یک آزمون آزمایشی و بر اساس پیشرفت درسی آن حرکت کنید و با نظر یک مشاور برنامه‌ی کلی خود را طراحی کنید.
به هر حال مهمترین نکته، هماهنگی این فاکتور‌ها با یکدیگر است و اگر شما نتوانید آن‌ها را با هم هماهنگ کنید باید یک برنامه را به عنوان برنامه اصلی در نظر بگیرید و دیگر عوامل را تا جایی که به برنامه اصلی لطمه‌ای نزند اجرا کنید. برنامه کلی شما تعیین می‌کند که در هر هفته یا هر 2 هفته چه مباحثی را مطالعه کنید و بعد از آن بر اساس برنامه کلی، برنامه جزئی تنظیم می‌گردد.
اگر مدرسه شما فقط دروس همان سال را تدریس می‌کند بهتر است از برنامه تلفیقی استفاده نمایید به این صورت که دروس سال آخر مدرسه را همگام با دبیرو دروس پایه را همگام با برنامه آزمون‌های آزمایشی هماهنگ نمایید.
ب - برنامهریزی میان‌مدت (هفتگی)
تنظیم و تهیهی برنامه‌ی جزئی، بر عهده شما است. برنامه کلی را شما باید انتخاب کنید و تهیهی آن برعهده‌ی مدرسه، گروه برنامهریزی آزمون‌های آزمایشی و یا مشاور شماست. اما بعد از انتخاب برنامه کلی، باید برنامه‌ی جزئی را بر اساس مباحثی که در برنامه کلی تنظیم شده است، تنظیم کنید. تهیهی برنامه‌ی جزئی، اصول و قواعد مشخصی دارد. شما بایستی ابتدای هر هفته، بر اساس اصولی که در زیر به آن‌ها اشاره شده است، یک برنامه‌ی درسی برای خودتان تنظیم کنید و سپس در ابتدای هرروز آن را تکمیل کنید.
ج - برنامهریزی کوتاه مدت (روزانه)
این برنامهریزی، در گام 6 از بخش گام های تنطیم برنامه ریزی درسی توضیح داده شده است.
نمونه‌ی برنامهریزی درسی هفتگی داوطلبان گروه 1
(گروه 1 :گروهی که تمامی درس‌های پیش‌دانشگاهی و پایه در مدرسه به آن‌ها تدریس می‌شود)
جدول شماره 1
نمونه‌ی برنامهریزی درسی هفتگی گروه 2 (گروه 2 :گروهی که درس‌های سال آخر را در مدرسه یاد می‌گیرند و برای درس‌های پایه برنامه‌ی درسی ندارند.)
جدول شماره 2
این گروه نیز مانند گروه 1 باید، ابتدا در جدولی مانند جدول شماره‌ی 2، تمام دروس هر روز را (درمورد درس‌هایی که به مدرسه می‌روند) در همان روز بنویسد و اگر نیاز بود، در برخی موارد تعدادی از واحدهای روزهای تعطیل را به این کاراختصاص دهد.
لازم به ذکر است، اصول برنامهریزی باید در مورد تمام گروه‌ها اجرا شود. برای مثال این داوطلب نیز دارای واحد مطالعه‌ی جبرانی، تفریح، و .... می‌باشد. اما با توجه به این که داوطلبان گروه 2، برای دروس پایه (یا بیشتر دروس پایه) برنامه‌ای ندارند، باید در روزهای تعطیل برنامه‌ای برای مطالعه‌ی دروس پایه تنظیم کنند. برای این کار کافی است تعداد واحدهای موجود در روزهای تعطیل را محاسبه کرده و آن را بین دروس پایه تقسیم کنید. در جدول فوق دروس مربوط به سال آخر، با علامت * مشخص شده‌اند.
در واقع به بیان ساده‌تر، کافی است این داوطلب در روزهای مدرسه، درس‌های مدرسه (سال آخر) و در روزهای تعطیل، دروس پایه را مطالعه کند. اما سؤالی که شاید برای برخی از داوطلبان این گروه ایجاد شود این است که، ما در روزهایی که به مدرسه می‌رویم، بر اساس مباحث مدرسه مطالعه خواهیم کرد، اما در روزهای تعطیل، کدام‌یک از مباحث دروس پایه را مطالعه کنیم؟ پاسخ این سؤال در واقع یکی از اهداف آزمون‌های آزمایشی است که همان پیروی از یک برنامه‌ی بلندمدت است.
متأسفانه ما در سال‌های گذشته، داوطلبان بسیاری را می‌شناسیم که وضعیت مشابه گروه دوم را داشته‌اند و در انتهای سال با ضعف عمده‌ای در دروس پایه مواجه شده‌اند. توصیه‌ی ما به این دسته از داوطلبان این است که بر اساس برنامه‌ی آزمون موجود در سامانه گیتی آزمون و حضور در این سامانه دروس پایه را مطالعه کنند.
مثلاً اگر طبق برنامه آزمون باید در 3 هفته درس‌های 17 تا 24 ادبیات2 را مطالعه کند، کافی است ابتدای هفته اول مباحث مربوط را در 3 هفته تقسیم کنند. (مطابق جدول زیر)
بنابراین باید درهفته‌ی اول و در 2 واحد ادبیات پایه، درس‌های 17تا 20 مطالعه شوند.
نمونه‌ی برنامهریزی درسی هفتگی داوطلبان گروه 3
(گروه 3 : گروهی که بیشتر دروس را خودشان مطالعه می‌کنند وفقط در برخی دروس به کلاس می‌روند.)
جدول شماره 3
برنامهریزی گروه سوم (که بیشتر درس‌ها را به صورت انفرادی مطالعه می‌کنند)، وابستگی بیشتری به برنامه‌ی آزمون‌ها خواهد داشت. این گروه بهتر است ابتدا واحدهایی را که می‌توانند در طول یک هفته مطالعه کنند، مشخص کنند (ما در مثال ذکر شده تصور کرده‌ایم که یک داوطلب می‌تواند در حدود 9 واحد 75 دقیقه‌ای مطالعه کند). و سپس اگر در درس‌هایی به کلاس می‌رود، آن‌ها را در برنامه مشخص کند (قسمت‌هایی که در برنامه باعلامت* مشخص شده‌اند، واحدهای مطالعاتی است که این داوطلب به کلاس می‌رود و بعد از کلاس، درس همان روز را مطالعه می‌کند. البته باید توجه داشت که زمان رفت و آمد نیز بایستی در محاسبه لحاظ شود). داوطلبان گروه 3، بعد از ثبت ساعت کلاس و واحدهای مطالعه‌ی جبرانی و تفریح، باید زمان باقی‌مانده را بین دروس بر اساس ضرایب زیر گروه رشته‌ی مورد نظر) تقسیم کنند. همان‌طور که در نمونه‌ی جدول شماره‌ی 3 می‌بینید، داوطلب تصمیم گرفته است 11 واحد زیست شناسی، 5 واحد ادبیات و ... را در هفته مطالعه کند
یکی از اصول دیگری که در این روش اهمیت دارد، اصل تنوع مطالعاتی است که در بخش اصول برنامه ریزی آن را توضیح دادیم. تنوع مطالعاتی، علاوه بر این که می‌تواند سبب شود تا شما توانایی انتقال ذهنی را که در جلسه کنکور به آن نیاز دارید، تقویت کنید، موجب آن می‌شود یک درس را در طول هفته بیشتر مرور کنید و به تسلط بیشتری دست یابید. به همین دلیل، داوطلبان گروه 3 بهتر است درس‌های خود را به صورت ستونی در هفته تنظیم کنند (درست مانند مثال فوق) به شکلی که تقریباً هر روز بیشتر درس‌ها را مطالعه کنند.
اما تنظیم این برنامه‌ها، پایان را ه نیست. داوطلبان این گروه باید براساس مباحث آزمون انتخابی مباحث مورد نظر را مطالعه کنند. به طورمثال، اگر طبق برنامه آزمون باید فصل 4 زیست سال چهارم و فصل 7و8 زیست سال دوم در 2هفته مطالعه شوند، باید مشابه جدول زیر این مباحث در 2 هفته تقسیم شوند.
بنابراین این داوطلب باید در 11 واحد زیست‌شناسی هفته، مباحث مربوط به هر هفته را مطالعه کند. در واقع با این نوع برنامه، مبحث مطالعه‌ی هفتگی کاملاً مشخص است. تعداد واحدهایی که باید درس مورد نظر مطالعه شود و زمان انجام آن نیز در برنامه‌ی هفتگی مشخص شده است. در واقع در برنامهریزی روزانه در انتهای هر روز، متناسب با برنامه کلی (برنامه‌ی مدرسه، آزمون و ...) برای واحدهای فردا (متناسب با برنامه‌ی هفتگی) مبحث، منبع، تعداد تست و ... را نیز مشخص کنیم.
تنظیم این برنامه قطعاً در ابتدا کمی دشوار و هماهنگی با آن نیاز به زمان خواهد داشت. بنابراین اگر در هفته‌های ابتدایی، هماهنگی با این برنامه برایتان ساده نبود، ناامید نشوید و بدانید که این موضوع کاملاً طبیعی است.
1- خواندن با نوشتن: مطالعه فرآیندی فعال و پویا است. بعد از اینکه مطالب را خواندید بایستی در زمان مورد نیاز، آن را با صدای بلند ادا کرده و نکات مهم را یادداشت نمایید. خواندن همراه با نوشتن سبب می‌شود هم با مطلب مورد مطالعه درگیر شوید و هم قبل از آزمون بتوانید از روی نوشته‌ها مروری داشته و خیلی سریع مطالب مهم را به خاطر بسپارید.
2- خط کشیدن زیر نکات مهم: روش صحیح خط کشیدن زیر نکات مهم به این صورت است که ابتدا مطالب را بخوانید، مفهوم را کاملاً درک کنید و سپس زیر نکات مهم خط بکشید. دقت کنید که حتما درک کاملی نسبت به قسمتی که زیر آن خط می کشید داشته باشید.
3- حاشیه‌نویسی: این روش نسبت به دو روش قبلی بهتر است ولی باز هم روش صد در صد مناسب برای درک عمیق مطالب کتاب درسی نیست، ولی می‌تواند برای یادگیری مطالبی که از اهمیت چندانی برخوردار نیستند مورد استفاده قرار بگیرد.
4-خلاصه‌نویسی: شما مطلب را می‌خوانید و آنچه را درک کرده‌اید، به‌صورت خلاصه، در دفتری یادداشت می‌کنید. این کار در صورتی می تواند کمک بزرگی در امر یادگیری باشد که خلاصه برداری واضح و مفید باشند.
5-کلید برداری: در این روش، پس از درک مطلب، به‌صورت کلیدی نکات مهم را یادداشت می‌کنید و در واقع کلمه کلیدی کوتاه‌ترین و پرمعناترین کلمه‌ای است که بایستی بنویسید. این سبک برای مرور مبحثی که مطالعه کرده اید بسیار روش مناسبی است.